Galicia docemente
está ollando o mar:
¡ten vales e montañas
e terras pra labrar!
Ten portos, mariñeiros,
cidades e labregos,
¡cargados de traballos,
cargados de trafegos!
Galicia é unha nai
velliña, soñadora:
¡na voz da gaita rise,
na voz da gaita chora!
Galicia é o que vemos:
a terra, o mar, o vento…
¡Pero ha outra Galicia
que vai no sentimento!
Galicia somos nós:
a xente e máis a fala
¡Si buscas a Galicia
en ti tes que atopala!
Hai que defender o idioma como sexa:
con rabia, con furor, a metrallazos.
Hai que defender a fala en loita rexa
con tanques, aviós i a puñetazos.
Hai que ser duros, peleós, intransixentes
cos que teñen vocación de señoritos,
cos porcos desertores repelentes,
cos cabras, cos castrós e cos cabritos.
Temos que pelexar cos renegados,
cos que intentan borrar a nosa fala.
Temos que loitar cos deleigados
que desexan matala i enterrala.
Seríamos, sen fala, unhos ninguén,
unhas cantas galiñas desprumadas.
Os nosos inimigos saben ben
que as palabras vencen ás espadas.
O idioma somos nós, pobo común,
vencello que nos xungue e ten en pé,
herencia secular de cada un,
fogar no que arde acesa anosa fe.
A fala é comunión e sentimento,
historia compartida intimamente,
sufrimento de todos,
amor de cada un
e tamén amor de todo o pobo,
laio e canción,
nai que nos abrangue i arrola,
estrela milagreira que nos guía
e fai que os nosos corazós
latexen xuntos.
A fala é a voz da terra
e máis do mar,
o vencello que nos xungue
no tempo cos que foron
e máis cos que ha de ser.
Desconfía, ¡ouh pobo meu!,
estén alerta contra aqueles
que deixan a túa fala
e din que te aman.
Quen non está contigo
é teu inimigo, aínda
que os seus beizos
che mintan un amor
que nunca alumou o seu corazón.
Aínda que un non sexa moi bonito
non é difícil chegar a señorito.
Primeiro hai que odiar ó comunismo
e pensar somentes en un mismo,
non facerlle moito caso ós pais
e ter certo desprecio prós demais.
Hai que ter en conta o que convén,
adquirir modales finos,
codearse só con “xente ben”,
aproveitados, cucos e cretinos,
ser socio de tódolos casinos,
mercar sempre autos deportivos
e traxes e corbatas elegantes,
coñecer toda clas de aperitivos,
saberse comportar nos restaurantes,
distinguir os wiskis ó cheiralos,
entender de bridge e de canasta,
de golf, de tenis e cabalos,
non alternar con xente doutra casta.
Tamén é comenente ter querida,
xantar e cear sempre ás deshoras,
abusar o que se poida da bebida
e ser moi galante coas señoras.
Non falar galego endexamais
(é idioma do pobo, moi vulgar),
vivir do que súan os demais,
¡e denantes morrer que traballar!
Son un bilingüista
moi apaixoado,
un colonialista
ben colonizado.
Teño lingua nai,
i unha lingua pai
i unha lingua filla
que maravilla
… … … …
Son un alleado
fino e progresista
ben domesticado.
¡Son un castrapista
como está mandado!
O galego que se marcha
dame mágoa e compasión.
¡Maldigo a esa inxusticia
que se se chama emigración!
Ilho agarimoso do mundo e da manhá,
esséncia e recendo da mais
precisa e nédia claridade,
justa medida da sede urgente
e breve dos páxaros.
Nunca bágoa.
E si sorrido ou alvorada,
ouh puro tremor, lume de estrela.
O idioma é a chave
coa que abrimos o mundo:
o salouco máis fleve,
o pensar máis profundo.
O idioma é a vida,
o coitelo da dor,
o marmurio do vento,
a palabra de amor.
O idioma é o tempo,
é a voz dos avós
ese breve ronsel
que deixaremos nós.
O idioma é o herdo,
patrimonio do pobo,
maxicamente vello,
eternamente novo.
O idioma é a patria,
a esencia máis nosa,
a creación común
meirande e poderosa.
O idioma é a forza
que nos xungue e sostén.
¡Si perdemos a fala
non seremos ninguén!
O idioma é o amor,
o latexo, a verdade,
a fonte da que agroma
a máis forte irmandade.
Renunciar ó idioma
é ser mudo e morrer.
¡Precisamos a lingua
si queremos vencer!
1
É criminal, no tempo que corremos,
comparar a muller a mais a flor
cando as mulleres de Galicia
teñen que emigrar
pra Francia, Suíza i Alemania
como antes emigraban
pra Cuba, Arxentina e Venezuela.
As muleres galegas non teñen
luceiros en vez de ollos
senón tristura arrepiante
de ollar un mundo inxusto
que está ó seu redor.
Voltáronse roxos os seus ollos
de chorar polo home que se foi,
polo fillo que non volta,
polo pai que hai anos non escribe.
Os seus ollos na lonxanía están chantados
porque a barca na que saíu o compañeiro
non ten traza ningunha de voltar.
As mulleres galegas teñen
dediante da súa ollada
eidos sen labrar,
ermos, incultos,
e son elas as que empuñan a rabela
como quen ergue unha bandeira
pra obrigar á terra,
ó escuro terrón edurecido,
a parir o pan de cada día.
A muller galega non ten
-testigo son, podo xuralo-
en vez de dentes, pérolas,
nin risas musicais cristaíñas:
os seus dentes roen broa de millo,
pan centeo,
a realidade dura como un seixo;
i estas cousas que non
teñen chiste algún
tóllenlles os desexos de sorrir.
A muller galega -tomade boa nota, a ver
si o deprendedes dunha vez-
non ten a pel de lilio ou azucena,
senón unha pel queimada polo sol,
petada polos ventos,
lavada polas choivas,
enfeitizada polas neves,
pola xeada endurecida,
arrecendendo a mar,
a campía i a carqueixa.
Tampouco ten o corpo de bimbio,
senón un corpo duro, resistente,
cangado polo traballo,
dobregado pola probeza,
vencido polo labourar arreo,
sen trégolas nin descanso.
A muller galega non é dona
-tirádeo da cachola- nin a ama,
nin a raíña do fogar,
senón a compañeira fiel,
valente i amorosa
igual ó home na loita cotra a vida.
Non ten beizos de fresa ou de coral;
os seus beizos están pechos,
apertados pola dor i a carraxe.
As súas orellas certamente non son
caracolas de nacre ou pétalos de rosas:
están feitas de terra
i escoitan con toda claridade
a voz dos fillos
pedindo pan a berros.
Tampouco a súa sorrisa é
un ario de sol da primaveira:
é unha luz morta, cincenta
como unha tarde pecha do inverno,
un suco acedo
aberto pra tristura.
As mulleres galegas -labregas,
mariñeiras, artesás, obreiras,
pasado, pobo, presente,
alma e futuro de Galicia-
non foron cantadas
polo poetas cultos e premiados,
pechados nas súas torres de almasí:
eles, tan sensibles, non podían
adicarlles rondós e madrigales,
sonetos perfetísimos
a donas que falan en galego,
que son forza do pobo,
porque non teñen xeitos requintados,
deprendidos en colexos elegantes,
nin vestidos fermosos,
nin frases retorneadas
-nunca foro á escola,
nin alternaron tampouco en socieade-
i as súas maus non se semellan
ás azas dos paxaros,
nin teñen soavidades de veludo:
están encallecidas polo traballo,
son duras como as pedras,
só tenras pro garimo,
con soavidades de mel
pra perdoar e comprender,
pra sementar tenrura e máis amor,
pra arrincar odios.
2
… E un lembra a Etheria, a peleriña;
a María Baleria, a xograresa;
á doce, fonda, tristeira e veradeira
nai de Galicia, Rosalía;
á Pardo Bazán, tan segura de si
e tan sabida; á valente María Pita;
a Concepción Arenal, escoando amor,
dun xeito inesgotable…
Galicia é unha muller.
Galicia, néboa imprecisa,
río ó que nun se lle ve o fondo,
dor que nos manca,
casa de canteira tan velliña,
ten nome femenino,
un nome moi fermoso de muller.
Galicia, nosa nai,
nosa dona,
nosa irmá,
nosa amiga.
Galicia noso desacougo
e nosa vida.
Tódalas nosa mulleres son Galicia:
voz que nos chama e nos arrola,
luz que nos aluma,
amor que nos acende;
tenrura que aceiamos
e nos compre.
¡Esperanza ergueita
cara un futuro limpo,
noso,
que agardamos!
Labrado da miña mau
fixen, coa miña navalla,
un aradiño de pau…
Leva temón e chavella
e unha rella furadora
feita dunha lata vella!
Te orelleiras; rabela
tan ruída e rematada
que namora mirar para ela!
O meu arado é tan feito
que pode mesmo esfender
labradíos a barbeito…!
Teño que darlle estreno
ao meu arado arador,
ao meu arado pequeno…!
E non sei a onde ei de ir
buscar os bois que preciso
buscar os bois para xunguir!
Poemas de Manuel María 